- 20 Νοεμβρίου 2018
- Εμφανίσεις: 2687
Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ένα πεδίο στο οποίο υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από την Ευρωπαϊκή Ένωση για διατήρηση, διάδοση και φυσικά οικονομική ανάπτυξη. Με τον όρο πολιτιστική κληρονομιά εννοούμε βιβλία, χάρτες, χειρόγραφα, εφημερίδες, πίνακες ζωγραφικής, αποσπάσματα από κινηματογραφικές ταινίες, μουσικά έργα, κ.α. Το 56 % των Ευρωπαίων χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για πολιτιστικούς σκοπούς και η δαπάνη για ψηφιακή ψυχαγωγία και ψηφιακά μέσα ενημέρωσης προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά κατά την επόμενη πενταετία.
H παρουσία των πολιτιστικών ιδρυμάτων στο διαδίκτυο είναι απαραίτητη για την πρόσβαση των ευρωπαίων πολιτών σε διάφορα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και της οικονομίας. Η Ευρώπη εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση και κάποια βήματα που έχει κάνει είναι η δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης για τον πολιτισμό της Ευρώπης με την ονομασία Europeana, όπως και το ευρωπαϊκό έργο ATHENA (Access to cultural heritage networks across Europe) κ.α. Επίσης, γίνονται βήματα για αναβάθμιση της οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα ώστε να διευκολύνεται η διαδικτυακή παρουσία των πολιτιστικών ιδρυμάτων. Αυτή τη στιγμή μόνο στη ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana, περισσότερα από 14 εκατομμύρια ψηφιοποιημένα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς, προερχόμενα από 1.500 πολιτιστικά ιδρύματα ανά την Ευρώπη, περιμένουν ένα όλο και ευρύτερο κοινό να τα ανακαλύψει, να τα χαρεί και να τα αξιοποιήσει. Υπάρχει λοιπόν άμεση ανάγκη για αξιόλογο, αξιόπιστο, ποιοτικό ψηφιακό περιεχόμενο, το οποίο θα διατίθεται ελεύθερα και θα μπορεί να το αναζητήσει και να το ανακτήσει εύκολα οποιοσδήποτε, από οπουδήποτε και αν βρίσκεται. Η Ε.Ε. υποστηρίζει τη δημιουργία «υπερεθνικών» υποδομών, που καλούνται να επιλύσουν ζητήματα που σχετίζονται με την όσο το δυνατόν φιλικότερη για το χρήστη διάθεση περιεχομένου, ενώ αντιμετωπίζουν θέματα που αφορούν τη μακροχρόνια διατήρησή του και τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Η παραχώρηση αδειών για έργα σε πολιτιστικά ιδρύματα είναι ένα δύσκολο έργο. Το πρόβλημα εντείνεται όταν όπου δεν υπάρχει εταιρεία συλλογικής διαχείρισης ή όταν υπάρχει εταιρεία συλλογικής διαχείρισης, αλλά δεν είναι σε θέση να προσφέρει άδεια για τη διάθεση μη εμπορικά διαθέσιμου υλικού. Για να διασφαλιστεί ότι τα έργα δεν θα ξεχαστούν και θα κλειδωθούν άσκοπα κάπου, χρειαζόμαστε έναν εφεδρικό μηχανισμό.
Με το παρόν καθεστώς απαγορεύεται η δημιουργία αντιγράφων έργων που προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα ακόμα και για διαφύλαξη τους. Έτσι ο ρόλος των πολιτιστικών ιδρυμάτων ως θεματοφύλακες της πολιτιστικής κληρονομιάς γίνεται ακόμα πιο δύσκολος.
Με την παρούσα κατάσταση η ασφάλεια δικαίου για χρήση έργων που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα δεν είναι εγγυημένη. Παρά το γεγονός ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα πρέπει να διευκολύνουν τη διασυνοριακή πρόσβαση σε έργα και άλλο υλικό, συνεχίζουν να υφίστανται εμπόδια, ιδιαίτερα για τις χρήσεις και τα έργα στα οποία η εκκαθάριση δικαιωμάτων είναι σύνθετη δηλαδή είναι δύσκολο να παρασχεθούν οι κατάλληλες άδειες. Αυτό ισχύει για ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς που επιθυμούν να παράσχουν οnline πρόσβαση, και σε διασυνοριακό επίπεδο, σε έργα μη διαθέσιμα στο εμπόριο που περιλαμβάνονται στους καταλόγους τους. Ως αποτέλεσμα των εν λόγω εμποδίων, οι Ευρωπαίοι πολίτες χάνουν ευκαιρίες πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Στρατηγική Ανάπτυξη – ΕΥΡΩΠΗ 2020» μια νέα πρόταση οδηγίας για τα δικαιώματα στην ψηφιακή αγορά έρχεται να προσθέσει εξαιρέσεις στους κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα με σκοπό την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Aρχικά, στην πρόταση οδηγίας προστείθεται εξαίρεση με την οποία επιτρέπεται η δημιουργία αντιγράφων έργων σε οποιοδήποτε μορφότυπο ή μέσο που βρίσκονται μόνιμα σε συλλογές πολιτιστικών ιδρυμάτων με μοναδικό σκοπό τη διατήρηση τους. Ως ίδρυμα πολιτιστικής κληρονομιάς ως αναφέρεται στο αρ. 2 παρ. 3 της νέας πρότασης οδηγίας νοείται προσιτή στο κοινό βιβλιοθήκη ή μουσείο, αρχείο ή ιδρυμα κινηματογραφικής ή ακουστικής κληρονομιάς.
Προβλήματα δημιουργούνται με το παρόν αρθρο της ισχύουσας πρότασης όταν πολιτιστικά ιδρύματα από διάφορες χώρες συνεργάζονται και ένα από αυτά εργάζεται για την ψηφιοποίηση και διατήρηση έργων από άλλα πολιτιστικά ιδρύματα.
Αυτή η εξαίρεση φυσικά είναι ένα βήμα προς τα εμπρός καθώς επιτρέπει την αντιγραφή έργων σε διάφορες μορφές, ούτως ώστε να καταστήσει τη διατήρηση έργων πολιτιστικής κληρονομιάς ευκολότερη. Λόγω όμως του ότι τα κράτη μέλη συνήθως δεν λαμβάνουν υπόψη την αντιγραφή έργων σε ηλεκτρονική μορφή, (η οποία θεωρείται και η καταλληλότερη για την διατήρηση πολλών έργων) θα ήταν πιο καλό να διευκρινιστεί ρητά ότι η εξαίρεση αναφέρεται και στην ηλεκτρονική μορφή.
Σχετικά με το πρόβλημα παραχώρησης αδειών προσπάθεια γίνεται στο άρ. 7 της πρότασης οδηγίας. Μη αποκλειστική άδεια που δόθηκε από οργανισμό συλλογικής διαχείρισης σε ίδρυμα πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να επεκταθεί στους δικαιούχους της ίδιας κατηγορίας με αυτούς που καλύπτονται από την άδεια, οι οποίοι δεν εκπροσωπούνται από τον οργανισμό συλλογικής διαχείρισης αναλόγως των όρων αδειοδότησης. Οι δημιουργοί μπορούν δε, να αποκλείσουν τη χρήση των έργων τους από το πεδίο της άδειας για μη εμπορικούς σκοπούς. Το αρθρο 8 αναφέρει ότι εφόσον χορηγήθηκε άδεια σύμφωνα με το αρ. 7 μπορεί να ισχύσει για όλα τα κράτη μέλη και το άρθρο 9 ότι τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν τακτικό διάλογο μεταξύ των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων χρηστών και δικαιούχων και κάθε άλλης σχετικής οργάνωσης ενδιαφερόμενων μερών, με σκοπό την ενίσχυση της καταλληλότητας και της χρηστικότητας των μηχανισμών αδειοδότησης.
Γενικά, πρέπει να οριστεί ξεκάθαρα ότι οι εξαιρέσεις που προτείνονται για αυτούς τους σκοπούς δεν θα υπερφαλαγγιστούν από συμβατικούς όρους η μέτρα διαδικτυακής προστασίας.
Οι εξαιρέσεις που προβλέπονται από την πρόταση θα πρέπει να δημιουργήσουν το περιβάλλον που θα επιτρέπει σε καθηγητές, ερευνητές, μαθητές/φοιτητές και ειδικούς σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς να μπορούν να λειτουργούν και να εργάζονται εύκολα στο ψηφιακό περιβάλλον και να μπορούν να διατηρούν, να δημιουργούν και να μοιράζονται τη γνώση και την πολιτιστική κληρονομιά.
Business Hours